Şerap, adatça fermentlenen üzümden alkogolly içgidir.Hamyrmaýa üzümdäki şekeri iýýär we etanol we kömürturşy gazyna öwürýär we bu işde ýylylygy bölüp çykarýar.Üzümiň dürli görnüşleri we hamyrmaýa ştamlary, çakyryň dürli görnüşlerinde esasy faktorlardyr.Bu tapawutlar, üzümiň biohimiki ösüşi, fermentasiýa bilen baglanyşykly reaksiýalar, üzümiň ösýän gurşawy (terroir) we çakyr önümçiliginiň arasyndaky çylşyrymly täsirlerden gelip çykýar.Köp ýurtlar şerabyň görnüşlerini we häsiýetlerini kesgitlemek üçin kanuny ýüz tutýarlar.Bular, adatça, üzümiň geografiki gelip çykyşyny we üzümiň rugsat edilen görnüşlerini, şeýle hem çakyr önümçiliginiň beýleki taraplaryny çäklendirýärler.Üzümden öndürilmedik çakyrlar, tüwi şeraby we erik, alça, nar, smorodina we akja ýaly beýleki miwe çakyrlaryny öz içine alýar.
Şerabyň iň gadymy yzlary Gürjüstandan (be öňki 6000-nji ýyl), Eýrandan (Pars) (be ö. 5000-nji ýyl) we Sisiliýada (be ö. 4000-nji ýyl) degişlidir.Şerap miladydan öňki 4500-nji ýyla çenli Balkanlara baryp ýetipdir we gadymy Gresiýada, Frakiýada we Rimde sarp edilipdir.Taryhyň dowamynda şerap serhoş ediji täsirleri üçin ulanylýar.
Miladydan öňki 6000-5800-nji ýyllara degişli üzüm çakyry we üzümçilik üçin iň gadymy arheologiki we arheobotaniki subutnamalar häzirki Gürjüstanyň çäginde tapyldy.Arheologiki we genetiki subutnamalaryň ikisinde-de çakyryň has irki öndürilişiniň Günorta Kawkazda (Ermenistany, Gürjüstany we Azerbaýjany öz içine alýan) ýa-da Gündogar Türkiýäniň we Eýranyň demirgazygyndaky Günbatar Aziýa sebitinde bolup geçen bolmagy ähtimal.Biziň eramyzdan öň 4100-nji ýyldan bäri belli bolan çakyr önümçiligi, Ermenistanda Areni-1 çakyr önümçiligi.
Üzüm we tüwi garylan fermentlenen içgileriň ilkinji subutnamasy gadymy Hytaýda (be ö. 7000-nji ýyl) tapyldy.
Apadanyň, Persepolisiň gündogar basgançaklarynyň relýefiniň jikme-jiklikleri, ermenileriň patyşa amfora, belki-de şerap getirmegi şekillendirilýär.
Arheologlaryň 2003-nji ýyldaky hasabatynda miladydan öňki ýedinji müňýyllygyň ilkinji ýyllarynda gadymy Hytaýda üzümiň tüwi bilen garylan bolmagy ähtimal.Jiahu, Henan neolit döwründen galan küýzegär gaplarynda tartar turşusynyň we şerapda köp duş gelýän beýleki organiki birleşmeleriň yzlary bar.Şeýle-de bolsa, gyrgy ýaly sebitde ýerli beýleki miweleri hem aradan aýyryp bolmaz.Tüwi çakyrynyň başlangyjy ýaly görünýän bu içgiler beýleki miwelerden däl-de, üzümden ybarat bolsa, 6000 ýyl soň girizilen “Vitis vinifera” däl-de, Hytaýda onlarça ýerli ýabany görnüşiň biri bolardy.
Şerap medeniýetiniň günbatara ýaýramagy, ähtimal häzirki Liwanyň töwereginde ýerleşýän Ortaýer deňziniň kenarýakasyndaky şäher döwletleriniň bazasyndan (şeýle hem Ysraýylyň / Palestinanyň we kenarýaka Siriýanyň käbir böleklerini öz içine alýan) finikliler bilen baglanyşyklydyr; [37 ] Şeýle-de bolsa, Sardiniýadaky Nurag medeniýeti finikiýalylar gelmezden ozal şerap içmek däbine eýe bolupdy.Byblosyň çakyrlary Köne Patyşalyk döwründe Müsüre, soňra bolsa Ortaýer deňzine eksport edilipdi.Munuň subutnamasy, miladydan öňki 750-nji ýyldan başlap, Robert Ballard tarapyndan açylan çakyr ýükleri bilen henizem tapylan iki finikiýaly gämi heläkçiligini öz içine alýar, finikliler ony bir gatlak bilen okislenmeden goranana meňzeýär. zeýtun ýagy, yzyndan retsina meňzeş pinewood we rezin möhüri bar.
Biziň eramyzdan öň 515-nji ýyla degişli Persepolisdäki Apadana köşgüniň iň irki galyndylary Ahemeniler imperiýasynyň esgerleriniň Ahemeniler patyşasyna sowgat getirýän suratlaryny öz içine alýar, şolaryň arasynda ermeniler meşhur şerabyny getirýärler.
Şeraba degişli edebi salgylanmalar Gomerde (be ö. 8-nji asyr, ýöne has irki kompozisiýalar bilen baglanyşykly), Alkman (be ö. 7-nji asyr) we beýlekilerde köp.Gadymy Müsürde 36 sany çakyr amforasynyň altysy şa baş üzümçisi “Haý” adyny göterýän Tutankhamunyň mazaryndan tapyldy.Bu amforalaryň bäşisi patyşanyň şahsy emläginden, altynjysy bolsa Aten korollygynyň emläginden gelip çykypdyr.Beöň ikinji we birinji müňýyllyklara degişli häzirki Hytaýda häzirki Aziýanyň Sinszýan sebitinde şerabyň yzlary hem tapyldy.
Hasyldan soň şerap basmak;Tacuinum Sanitatis, XIV asyr
Üzüm esasly çakyrlaryň ilkinji gezek Hindistanda beöň 4-nji asyryň ahyrynda imperator Chandragupta Mawrýanyň baş ministri Çanakýanyň ýazgylaryndan.Çanakýa öz ýazgylarynda imperatoryň ýyl ýazgysy wagtynda alkogol içgilerini we kazyýetiň madhu ady bilen tanalýan çakyr içgisini ýygy-ýygydan içmegini ýazgarýar.
Gadymy rimliler garnizon şäherleriniň golaýynda üzümçilik ekipdirler, şerap uzak aralyklara iberilmän, ýerli öndürilip bilner.Bu ýerleriň käbiri häzirki wagtda çakyr öndürmek bilen dünýä belli.Rimliler boş şerap gaplarynyň içindäki kükürt şemlerini ýakmagyň olary täze we sirke ysyndan halas edýändigini anykladylar.Orta asyr Europeewropada Rim Katolik kilisesi şeraby goldaýardy, sebäbi ruhanylar Mass üçin talap edýärdiler. Fransiýadaky monahlar gowaklarda garrap, birnäçe ýyllap şerap ýasadylar.XIX asyra çenli dürli görnüşlerde saklanyp galan köne iňlis resepti, ak şeraby samsykdan - erbet ýa-da hapalanan bastardo çakyryndan arassalamagy talap edýär.
Soň bolsa, sakramental şerabyň nesilleri has ýakymly tagam üçin arassalandy.Bu, fransuz çakyrynda, italýan çakyrynda, ispan çakyrynda häzirki zaman üzümçiligini döretdi we bu çakyr üzüm däpleri Täze Dünýä çakyryna getirildi.Mysal üçin, Missison üzümleri 1628-nji ýylda Nýu-Meksiko çakyr mirasyna başlap, fransiskan monahlary tarapyndan Nýu-Meksiko getirildi, bu üzümler Kaliforniýa çakyr pudagyny açan Kaliforniýa hem getirildi.Ispaniýanyň çakyr medeniýeti netijesinde bu iki sebit ahyrsoňy ABŞ-nyň çakyrynyň iň köne we iň uly öndürijisine öwrüldi.Wiking sagas ozal ýabany üzüm we takyk Vinland diýilýän ýokary hilli çakyr bilen doldurylan ajaýyp topragy agzap geçdi. [51]Ispanlar Kaliforniýada we Nýu-Meksikoda Amerikan çakyr üzüm däplerini döretmezden ozal, Fransiýa we Angliýa degişlilikde Florida we Wirjiniýada üzüm baglaryny döretmäge synanyşdylar.
Iş wagty: Awgust-04-2022